"Μαρτύριο, μυστήριο"

[Michael 2]

Το "Μαρτύριο, μυστήριο" (μουσική και ενορχήστρωση: Αντώνης Βαρδής, στίχοι: Ζωή Παναγιωτοπούλου) το θεωρώ ένα από τα ωραιότερα τραγούδια (ίσως το ωραιότερο; ) στον καινούργιο δίσκο του Νταλάρα.

Το αδίκησα με το πρώτο μου σύντομο σχόλιο (στο άλλο topic), λέγοντας πως "μόνο το ρεφρέν" προσφέρει κάτι το ξεχωριστό. Δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα.

Να τι έχω "ανακαλύψει" μέσα σε αυτό το τραγούδι:

1. Το πρώτο μέρος ("Τραύματα με γέμισες μονάχα ...") από άποψη μουσικής όντως δεν παρουσιάζει κανένα ξεχωριστό ενδιαφέρον για μένα: μια όχι άσχημη, αλλά λίγο άχρωμη, πληκτική μελωδία που δεν ταιριάζει με τη δραματικότητα ή έστω με τη θλίψη των στίχων. (Ας μην ξεχνάμε ότι για "τραύματα" γίνεται λόγος, "ύπουλα και βαριά" μάλιστα. Κάτι ανάλογο δεν εκφράζει η μελωδία.) Παρ όλα αυτά, όμως, ήδη εδώ κάτι τραβάει την προσοχή μου: ο ιδιαίτερος, γλυκός ήχος μιας ηλεκτρικής κιθάρας (; ) που ακούγεται για λίγο μετά τις λέξεις "ύπουλα και βαριά" και "ακόμα τάχα". Αυτή η "πινελιά" προσδίδει και σε αυτό το μέρος μια γοητεία.

2. Ύστερα δεν αρχίζει αμέσως το ρεφρέν (όπως συνηθίζεται στα περισσότερα λαϊκά τραγούδια) αλλά ακολουθεί ένα σύντομο μέρος το οποίο με μια θαμάσια τελείως καινούργια μελωδία "προετοιμάζει", θα έλεγα, τον ακροατή για το "κανονικό" ρεφρέν και τον "οδηγεί" προς τα εκεί. Αυτό το μεταβατικό μέρος αρχίζει από το "Μαρτύριο, μαρτύριο μαζί σου τόσα χρόνια". Ένα κατεξοχήν παράδειγμα για μουσική που σε κάνει να κρατάς την ανάσα. Αδύνατο, κατά τη γνώμη μου, τώρα να μην στρέψεις ως ακροατής όλη την προσοχή σου στο τραγούδι, περιμένοντας τι άλλο σού έχει επιφυλάξει ο Βαρδής στη συνέχεια.

Και εδώ ταιριάζουν πια μουσική και στίχοι: Το μακρόχρονο μαρτύριο εκφράζεται και στην παραπονεμένη μελωδία. Πάλι την ατμόσφαιρα την πλουτίζει μια λεπτομέρεια της ενορχήστρωσης: η διακριτική και σύντομη χρήση του μπουζουκιού, ειδικά στις λέξεις "μαρτύριο, μαρτύριο". Συμβάλλει στην ανησυχία που εκφράζει και δημιουργεί η μουσική αυτού του μέρους.

3. Με τις λέξεις "μα δεν κρατάει αιώνια, απόψε τελειώνει οριστικά" αρχίζει κατά το τέλος του δεύτερου μέρους η απελευθέρωση από το μαρτύριο. Και μόνο τώρα ξεκινά το κανονικό ρεφρέν του τραγουδιού: "Φεύγω και μη λες κουβέντα κλπ." Εννοείται ότι εδώ ο Βαρδής μάς παρουσιάζει μια τρίτη μελωδική ενότητα: μια μελωδία γεμάτη δύναμη, παιγμένη σε ανάλογη ένταση, ένα καταπληκτικό ζεϊμπέκικο με πλήρη ορχήστρα και κυρίαρχα όργανα το μπουζούκι και το μπαγλαμά, ακριβώς όπως στα κλασικά λαϊκά τραγούδια. Ένα άκρως δραματικό μέρος το οποίο κι αυτό είναι χαρακτηριστικό πολλών λαϊκών τραγουδιών, μου φαίνεται εκφράζει μεν αυτοπεποίθηση και "πυγμή" (όπως ταιριάζει με τις πράξεις του "φεύγω", "αγανάχτησα", "λιποτάχτησα" κλπ.), αλλά όλα αυτά χωρίς ένα ίχνος χαράς ή ευτυχίας. Το αντίθετο μάλλον: Για μια αρκετά θλιβερή μελωδία πρόκειται (έτσι όπως ξέρει να τις γράφει αριστουργηματικά ο Βαρδής ίσως ο μόνος που το καταφέρνει με αυτό τον ξεχωριστό τρόπο). Ένδειξη πως αυτή η φυγή κατά βάθος παραμένει κάτι το οδυνηρό έστω κι αν τελειώνει το μαρτύριο.

4. Ακολουθεί ιντερμέτζο με το μπουζούκι. Και πάλι ο Βαρδής μάς χαρίζει άλλη μια θαυμάσια μελωδία. Και όχι μόνο αυτό, όπως θα δούμε παρακάτω!

5. Το δεύτερο κουπλέ (αντιστοιχεί, δηλαδή, στο πρώτο μέρος): Πάλι αναδρομή σε όσα έγιναν στο παρελθόν, στις ζημιές ("Ρήγματα βαθιά ανάμεσά μας ...,", "θρύψαλα, οργή κι εγωισμός"). Σε αντίθεση με το πρώτο μέρος, την "πινελιά" την αναλαμβάνει τώρα το μπουζούκι.

6. Πάλι "μεταβατικό μέρος".

7. Πάλι ρεφρέν.

8. Συνήθως κάπου έδω τελειώνει ένα τραγούδι. Όχι όμως αυτό. Να το ειδικό "δώρο" του Βαρδή:

Ξαναπαίρνει αυτή την καταπληκτική μελωδία του ορχηστρικού ιντερμέτζου (βλ. 4.) και μας την προσφέρει άλλη μια φορά - ως "κανονικό τραγούδι" τώρα, δηλαδή με τη φωνή του τραγουδιστή και με στίχους (της Παναγιωτοπούλου): "Φεύγω τώρα ήρθε η ώρα ..." κλπ.

Κάτι σαν επίλογος, θα έλεγα, αλλά τι φανταστικός επίλογος! Ως προς τον ήχο και την όλη ατμόσφαιρα είναι η συνέχεια του ρεφρέν, και φυσικό είναι όταν κοιτάμε τους στίχους: Είναι κάτι σαν ενίσχυση των όσων λέει το ρεφρέν, τονίζεται το αμετάκλητο της απόφασης με το "δεν αλλάζει, μην το συζητάς, ..." / "δε με σταματάς".

Ο επίλογος είναι και εκείνο το μέρος του τραγουδιού όπου η φωνή του Νταλάρα μού αρέσει περισσότερο.

Και χαίρομαι πολύ που μπορούμε να ακούσουμε αυτό τον επίλογο δύο φορές στη σειρά (επαναλαμβάνεται αυτό το μέρος), μια και ακούγοντάς τον μόνο μία φόρα δε θα τον χόρταινα. Στην επανάληψη ακούγεται και πολύ καθαρά αυτός ο θαυμάσιος ήχος του ακορντεόν που το παίζει η Ζωή Τηγανούρια.

Αυτή, με ανεπαρκή λόγια, μια μάλλον στείρα και θεωρητική περιγραφή του τραγουδιού, έτσι όπως το νιώθω εγώ. Τελείως περιττή για να σου αρέσει το τραγούδι (λειτουργεί από μόνο του, δεν χρειάζεται βέβαια τα σχόλια)· αλλά μια εξήγηση, μάλλον στοιχεία μιας εξήγησης, γιατί μου αρέσει και γιατί το θεωρώ σπουδαίο και "ποιοτικό". Δύσκολη η προσπάθεια να ... προσεγγίσεις με την γλώσσα (και μάλιστα με μια ξένη) αυτά που συμπεριλαμβάνονται σε τέτοια αριστουργήματα. Ο μοναδικός τρόπος ικανοποιητικής ομιλίας σχετικά με ένα (τέτοιο) τραγούδι μάλλον είναι οι ίδιοι οι στίχοι. Στην ιδανική περίπτωση, αυτοί καταφέρνουν να "εκφράσουν" αυτό που λέει η μουσική όπως και αντίθετα η μουσική καταφέρνει να "εκφράσει" αυτό που λένε οι στίχοι. Σε αυτό το τραγούδι με εξαίρεση τα κουπλέ οι δημιουργοί τα κατάφεραν τέλεια.

Όσο για τους ίδιους τους στίχους, νομίζω πως έγινε φανερό ότι και αυτοί μού αρέσουν πολύ οπότε δεν συμμερίζομαι τις αρνητικές απόψεις που έχουν διατυπωθεί πάνω σε αυτούς. Μπορεί να μην αρκούν τα ελληνικά μου ώστε να μπορώ να εκφέρω μια έγκυρη γνώμη πάνω σε τέτοια θέματα, αλλά προσωπικά δεν βρίσκω τίποτα το κατακριτέο σε στίχους όπως "φεύγω και μη λες κουβέντα, αγανάκτησα" ή "φεύγω τώρα, ήρθε η ώρα" (απ ό,τι θυμάμαι, αυτά τα αποσπάσματα έγιναν συγκεκριμένος στόχος της κριτικής) και μάλιστα όταν μελοποιούνται με τόσο υπερόχο τρόπο.

[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 0]

να πω οτι το τραγούδι αυτό το ερμήνευσε ο Γιώργος Νταλάρας στην Αρένα στις 25/2/2005 ...όπου και βρέθηκα.. Ωραίο ήταν., το κοινό ανταποκρίθηκε θετικά.Δεν γνωρίζω αν απο δω και πέρα θα είναι στο πρόγραμμά του....

[Apostolis 2,082]

Το τραγούδησε και προχτές Κυριακή 27/2/2005, με την παρουσία του Αντώνη Βαρδή που βρισκότανε στο πρώτο τραπέζι!!

Μαζί με τον Αντώνη Βαρδή, ήτανε και ο γιος του (Γιάννης Βαρδής). Όταν ο Γ.Νταλάρας έλεγε το "Μαρτύριο, μυστήριο", είπε σε μία στιγμή στον Γιάννη Βαρδή : "Κοίτα τι τραγούδια γράφει ο πατέρας σου!!!" :lol:

[panosb 0]

:lol: :lol: :lol:

[Νταλαρόφιλη 1,305]

Το "Μαρτύριο, μυστήριο" ... υπερόχο τρόπο.

Βρε παιδι μου εσύ έχεις κάνει ολόκληρη διατριβή επί του θέματος...

Μήπως μπορείς να γράψεις κάτι για όλα (!) τα τραγούδια που έχει πει ο Νταλάρας;

’ μήπως έχεις αναλύσεις για τα ποιήματα τού Καββαδία;

[Astron 17]

Τα ποιήματα του Καββαδία νομίζω υπάρχουν κάπου στις μεταφράσεις. Δεν ξέρω όμως αν έχουμε κάνει τέτοια ανάλυση.

[Michael 2]

Μήπως μπορείς να γράψεις κάτι για όλα (!) τα τραγούδια που έχει πει ο Νταλάρας;  

Φοβάμαι ότι η έμπνευσή μου δεν είναι αρκετή για κάτι τέτοιο.

Αλλά:

’ μήπως έχεις αναλύσεις για τα ποιήματα τού Καββαδία;    

Όντως έχω αναλύσεις για 5-6 ποιήματα του Καββαδία, όμως απ ό,τι θυμάμαι μόνο δύο από αυτές αφορούν τραγούδια που έχει ερμηνεύσει ο Νταλάρας ("Σταυρός του Νότου" και "Θεσσαλονίκη"). Όταν έχω χρόνο θα τις βάλω εδώ στο Φόρουμ.

[Νταλαρόφιλη 1,305]

Μήπως μπορείς να γράψεις κάτι για όλα (!) τα τραγούδια που έχει πει ο Νταλάρας;  

Φοβάμαι ότι η έμπνευσή μου δεν είναι αρκετή για κάτι τέτοιο.

Τί ήταν αυτό που σου έδωσε τόση έμπνευση για το συγκεκριμένο τραγούδι;

Πάντως συμφωνώ ότι είναι τραγουδάρα!

[Michael 2]

Τί ήταν αυτό που σου έδωσε τόση έμπνευση για το συγκεκριμένο τραγούδι;

Δεν ξέρω. Αυθόρμητα μου ήρθε αφού είχα ακούσει το τραγούδι μερικές φορές.

Πάντως συμφωνώ ότι είναι τραγουδάρα!

[Ziogos_Vangelis 0]

Όντως, τα τραγούδια του νέου cd του Γιώργου είναι καταπληκτικά. Oμως εγώ θα προτιμούσα ένα νέο cd με στίχους Λ.Παπαδόπουλου, μουσική Χ. Νικολόπουλου...